الحمد لله رب العالمين

حمد ستايش از کمالي يا نعمتي است. در حقيقت عاملي که موجب مي شود تا کسي يا چيزي حمد شود، دو امر بيش تر نيست: 1. وجود کمال ؛ 2. بخشش نعمت و انعام.

از نظر قرآن، حمد جز براي خدا نيست و کسي جز او حمد نمي شود؛ چرا که تنها اوست که کامل و منبع کمالات بوده و تنها اوست که منبع نعمت و منعم حقيقي است.

خدا در باره کمالات مي فرمايد که هر چيزي که در جهان به نام کمال متصف است، ريشه در اسماي حسناي الهي دارد؛ زيرا اين اسماي الهي است که به شکل صفت در جهان براي اشياء ظهور مي يابد و هر اسم نيکو و حسناي الهي داراي مظهر يا مظاهر وجودي است. بنابراين، هستي همه چيزي جز مظاهر اسماي حسناي الهي نيست. بر اين اساس، وقتي گفته مي شود: لله الاسماء الحسني(اعراف، آيه 180) در حقيقت گفته مي شود که هر وجودي ظهور اسم يا چند اسم الهي است؛ زيرا وجود خود امر کمالي است و موجود مظاهر امر کمالي يا امور کمالي است که همان اسماي حسناي الهي است. اين که انسان خليفه الله شده ، به سبب آن است که مظهر همه اسماي الهي است.(بقره، آيات 30 و 31) بنابراين، انسان به عنوان مظاهر همه اسماي قابل حمد است و اين حمد در حقيقت به همان اسماي الهي باز مي گردد. پس حمد حقيقي به خدايي باز مي گردد که رب العالمين است و اين همه کمالات را در آدمي آفريده و پرورانده است.

هم چنين خدا درباره نعمت ها مي فرمايد که هر نعمتي که در هستي وجود دارد، داراي يک خاستگاه به نام خدا است؛ چنان که در قرآن مي فرمايد: و ما بكم من نعمة فمن الله؛ هر نعمتي که داريد از خدا است.(نحل، آيه 53) پس منعم و انعام کننده ذاتي و حقيقي نيز خدا است؛ و هر جا نعمتي است از اوست. بنابراين، حمد منعم جز حمد خدايي نيست که خاستگاه نعمت ها است.

پس هر کمالي يا نعمتي اگر در کسي يا چيزي باشد از خدايي است که منبع ذاتي کمالات و نعمت ها است. بر اين اساس، حمد نيز مختص خدا است و کسي را نمي توان شايسته حمد و ستايش يافت. از همين روست که خدا با اختصاص و انحصار حمد در ذات حميد خويش مي فرمايد: الحمد لله رب العالمين.